TÜP BEBEK (IVF) TEDAVİSİNDE BESLENME: TRANSFER ÖNCESİ VE SONRASI BESLENME

Tüp bebek (IVF) tedavisi sürecinde doğru beslenme, başarı oranlarını artırabilir. Transfer öncesi ve sonrası nelere dikkat edilmeli?

Tüp bebek (IVF) süreci, çiftler için duygusal ve fiziksel olarak yoğun bir dönemdir. Bu süreçte beslenme yalnızca kilo kontrolü sağlamak amacıyla değil, hormon dengesi, yumurta ve sperm kalitesi, rahim içi ortamın hazırlanması ve embriyonun tutunmasını desteklemek gibi birçok kritik faktör üzerinde etkilidir. Bütüncül bir yaklaşımla planlanan beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri, IVF başarı oranlarını anlamlı şekilde artırabilir.

IVF Başarısını Etkileyen Faktörler

Tüp bebek sürecinde başarıyı etkileyen birçok faktör bulunur:

• Kadının yaşı ve over rezervi

• Erkeğin sperm kalitesi

• Embriyo kalitesi

• Rahim içi ortamın uygunluğu (endometriyal receptivite)

• Metabolik durum (insülin direnci, tiroid fonksiyonları, vitamin-mineral eksiklikleri)

Yapılan araştırmalara göre, yüksek vücut kitle indeksi (BMI >30) olan kadınlarda IVF başarısının %30’a kadar azaldığı bildirilmiştir. Aşırı kilolu bireylerde yumurta kalitesinin düşmesi, hormonal düzensizlik ve rahim içi inflamasyon gibi faktörler bu oranı etkilemektedir. Dolayısıyla, IVF süreci öncesinde sağlıklı kilo yönetimi oldukça önemlidir.

Transfer Öncesi Dönem: Vücudu Hazırlamak

Transfer öncesi 3 aylık dönem, yumurta kalitesi ve hormonal denge açısından kritik bir penceredir. Bu dönemde hedef:

• Oksidatif stresi azaltmak

• İnflamasyonu kontrol altına almak

• Mitokondriyal fonksiyonları desteklemek

• Hormon üretimini regüle etmek

1. Beslenme Önerileri

• Akdeniz tipi diyet: Anti-inflamatuar etkisi ile öne çıkar; sebze, meyve, zeytinyağı, balık ve kuruyemiş temel alınır.

• Düşük glisemik indeksli beslenme: İnsülin direncini önleyerek hormonal dengenin korunmasına yardımcı olur.

• Yeterli protein alımı: Hücresel onarım ve hormon sentezi için önemlidir. Yumurta, balık, baklagiller, yoğurt ve kırmızı et dengeli şekilde tüketilmelidir.

• Sağlıklı yağlar: Omega-3 kaynakları (somon, keten tohumu, ceviz) ve zeytinyağı, hücre zarlarının yapısında rol oynar.

• Fermente gıdalar: Probiyotik içeriği sayesinde bağırsak sağlığı desteklenir.

2. Yaşam Tarzı Desteği

• Sigaranın bırakılması

• Kafein ve alkol tüketiminin sınırlandırılması

• Düzenli uyku ve stres yönetimi (meditasyon, nefes çalışmaları, hafif egzersiz)

3. Destekleyici Takviyeler (not: her takviye bireysel ihtiyaçlara göre, hekim önerisiyle alınmalıdır)

• Koenzim Q10 (ubiquinol): Mitokondri fonksiyonlarını destekler, yumurta kalitesine katkı sağlar.

• N-Asetil Sistein (NAC): Antioksidan kapasiteyi artırır.

• Resveratrol: Oksidatif stresi azaltabilir ve östrojen metabolizmasını destekleyebilir.

• NMN (Nikotinamid Mononükleotid): Hücresel enerji üretimini destekler, yaşa bağlı yumurta kalitesi düşüşünü azaltmaya yönelik çalışmalarda kullanılmaktadır.

• Vitamin E, C ve D: Serbest radikal temizleyicilerdir. Özellikle D vitamini eksikliği implantasyon oranlarını etkileyebilir.

• Çinko ve Selenyum: Hem kadın hem erkek üreme sağlığı için kritik minerallerdir. Sperm hareketliliği ve DNA bütünlüğünde rol oynarlar.

• B Grubu vitaminleri (özellikle B6, B12 ve Folat): Metilasyon süreçleri, hormon dengesi ve embriyo gelişimi için gereklidir.

Transfer Sonrası Dönem: Rahim İç Ortamını Desteklemek

Transfer sonrası süreçte amaç:

• Embriyo tutunmasını kolaylaştırmak

• İmmün toleransı desteklemek

• Kan akışını artırmak ve inflamasyonu kontrol altında tutmak

Beslenme ve Yaşam Önerileri:

• Kan şekerini dengeleyen, dengeli tabak modeli

• Sıvı tüketiminin artırılması (özellikle ılık ve mineral içeren sıvılar)

• Rahatlatıcı bitki çayları (melisa, rezene gibi – doktor onayıyla)

• İstirahat ve zihinsel rahatlık (negatif haberlere maruz kalmaktan kaçınmak, meditasyon uygulamaları)

Sonuç

IVF süreci fiziksel bir tedavi süreci olduğu kadar, beslenme, stres yönetimi ve yaşam tarzı gibi çevresel faktörlerin bütüncül olarak ele alınması gereken bir yolculuktur. Sağlıklı bir vücut, kaliteli bir rahim ortamı ve dengeli hormon sistemi, bu hassas sürecin başarısını doğrudan etkileyebilir.

 Tedavi sürecine özel tarifler, takviye planları ve örnek günlükler içeren “Tüp Bebek Sürecinde Bütüncül Beslenme Rehberi” adlı e-kitabımız çok yakında yayında olacak. Takipte kalın.

Bilimsel Kaynaklar:

1. Gaskins, A. J., & Chavarro, J. E. (2018). Diet and fertility: a review. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 218(4), 379–389.

2. Liu, L., et al. (2017). Omega-3 fatty acids and their role in female fertility. Reproductive Biology and Endocrinology, 15, 79.

3. Pieczynska, J., & Grajeta, H. (2015). The role of vitamin D in fertility and pregnancy. Ginekologia Polska, 86(5), 395–401.

4. Cavaliere, G., et al. (2016). Influence of Mediterranean diet on human fertility. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 67(8), 865–870.

5. Salas-Huetos, A., et al. (2019). Effect of nut consumption on semen quality. The American Journal of Clinical Nutrition, 110(5), 1262–1272.

6. Palomba, S., et al. (2014). Infertility and lifestyle: the impact of obesity. Current Opinion in Obstetrics and Gynecology, 26(3), 181–186.

7. Wadhwani, N. S., et al. (2020). Role of oxidative stress and antioxidant therapy in male infertility. Journal of Human Reproductive Sciences, 13(2), 109–116.

8. Bosdou, J. K., et al. (2012). Resveratrol and reproductive function. Fertility and Sterility, 98(3), 653–659.

9. Lazzarino, G., et al. (2022). NAD+ boosting molecules in female reproductive aging: the role of NMN. Nutrients, 14(5), 1102.

10. Altmäe, S., et al. (2019). Endometrial receptivity: a genomics era perspective. Human Reproduction Update, 25(4), 482–500.

11. DiNicolantonio, J. J., & O’Keefe, J. H. (2018). Importance of maintaining a low omega-6/omega-3 ratio. Open Heart, 5(2), e000946.

12. Ko, E. Y., & Sabanegh, E. S. (2012). The role of nutraceuticals in male fertility. Urologic Clinics, 39(1), 35–43.

13. Mahalingaiah, S., & Missmer, S. A. (2017). Fertility and diet: a review. Obstetrics and Gynecology Clinics, 44(4), 593–615.

14. Chang, E. M., et al. (2013). Premature ovarian aging in high BMI women undergoing IVF. Fertility and Sterility, 100(5), 1261–1268.